Schijnzelfstandigheid en de Wet DBA: wat betekent dit voor zzp’ers?
Wat bepaalt de Wet DBA?
De Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) bestaat al sinds 2016 en bepaalt of je als zzp’er schijnzelfstandige bent. In de afgelopen jaren werd er vrijwel niet op gecontroleerd, maar daar komt vanaf 1 januari 2025 dus verandering in.
De strengere handhaving van de Wet DBA is een maatregel om schijnconstructies tegen te gaan. Hiermee wil de overheid meer zekerheid op de arbeidsmarkt brengen, maar ook oneerlijke concurrentie en ongelijke arbeidsvoorwaarden voorkomen.
Wat betekent schijnzelfstandigheid voor zzp’ers?
Dat is nog niet helemaal duidelijk. Nederland telt ruim een miljoen zzp’ers, van wie velen als flexibele schil in kantoorbanen werken. Ze worden bijvoorbeeld als interim ingehuurd. Uit recent onderzoek van RTL Nieuws blijkt dat 15% van de zzp'ers nu al merkt dat ze minder opdrachten krijgen. Volgens de minister is dit een ‘beoogd effect’. Staatssecretaris Idsinga van Financiën heeft echter benadrukt dat wie écht ondernemer is en zelfstandig werkt, dit kan blijven doen.
Maar onder zelfstandigen én opdrachtgevers is onrust ontstaan. Dit zorgt niet alleen voor onzekerheid bij zzp’ers, maar maakt het voor bedrijven ook moeilijker om de juiste mensen te vinden. Daarnaast is nog niet precies duidelijk welke criteria de Belastingdienst gaat gebruiken.
Is een interim-zzp’er schijnzelfstandige?
Veel zzp’ers werken voor langere tijd interim bij één opdrachtgever, bijvoorbeeld om iemand te vervangen tijdens zwangerschapsverlof of om tijdelijk specifieke kennis in te brengen. Deze zzp'ers hebben vaak maar één opdrachtgever tegelijk. Dit mag nu nog, maar kan in de toekomst risico’s opleveren.
Schijnzelfstandigheid ligt op de loer, want vaak werk je als interim-zzp’er precies als een vaste medewerker. Je volgt de kantoortijden, je moet (deels) op locatie aanwezig zijn en je krijgt instructies van een leidinggevende.
Dit maakt je ook kwetsbaar, want als je opdrachtgever wegvalt, heb je geen inkomen meer. Wist je dat bijna een kwart van de zzp’ers geen financiële buffer heeft? Ruim 18% procent kan het zelfs maar één tot drie maanden volhouden zonder inkomsten.
Voorheen werknemer, nu zzp’er: schijnzelfstandige?
Stel, je neemt ontslag of wordt ontslagen, en laat je vervolgens door dezelfde werkgever als zzp’er inhuren. Dit gebeurt best regelmatig, maar het is geen goed idee (meer). Je doet dan als zzp’er vrijwel hetzelfde werk als voorheen in loondienst. Dit heeft alle kenmerken van schijnzelfstandigheid, en de kans is groot dat de Belastingdienst dit niet accepteert.
Hoe controleert de Belastingdienst op schijnzelfstandigheid?
Hoe de Belastingdienst controleert op schijnzelfstandigheid, is nog steeds niet helemaal duidelijk. De Belastingdienst wil zowel zzp'ers als (grote) opdrachtgevers gaan controleren, waarschijnlijk via de gebruikelijke (steekproefsgewijze) belastingcontroles en boekenonderzoeken. Bij zo’n controle kun je vragen krijgen over je beroep, je opdrachten, werkgewoontes en uitgaven. Ook je opdrachtgever kan soortgelijke vragen verwachten. Daarna besluit de Belastingdienst of er sprake is van schijnzelfstandigheid.
Welke criteria gelden voor schijnzelfstandigheid?
Het lijkt er bijna op alsof er een vuistregel gaat gelden: als het lijkt op een werknemer, is het een werknemer. Maar daar heb je als zzp’er natuurlijk niet veel aan. Gelukkig kun je wél vooraf al bepalen of je voldoet aan alle criteria voor het ondernemerschap.
Stel jezelf de volgende 4 vragen:
- Is er een gezagsverhouding, ofwel: is jouw opdrachtgever je baas?
- Moet je de opdracht zelf uitvoeren?
- Krijg je doorbetaald als je ziek wordt?
- Heb je minder dan 3 opdrachtgevers per jaar?
Als je al deze vragen met ‘nee’ kunt beantwoorden, zit je al behoorlijk goed. Twijfel je? Doe dan de uitgebreide ondernemerscheck van de Belastingdienst.
Wie betaalt de boete bij schijnzelfstandigheid?
Als de Belastingdienst bepaalt dat je als schijnzelfstandige werkt, kan de dienst premies en loonbelasting naheffen. Het is niet helemaal duidelijk bij wie dit dan gebeurt: bij de opdrachtgever of bij jou als zzp’er. In principe moet de opdrachtgever de achterstallige premies en belastingen afdragen. Hierover kan ook een boete van 25% worden opgelegd. Daarvoor klopt de fiscus waarschijnlijk eerst bij de opdrachtgever aan. Er geldt wel een overgangsperiode tot 1 januari 2026.
Het gevaar zit in de aansprakelijkheid. Stel je voor dat jouw opdrachtgever een boete of een naheffing krijgt en jou aansprakelijk stelt. Bijvoorbeeld omdat hij vindt dat jij ook andere opdrachtgevers had moeten zoeken. Of dit nu terecht is of niet, het kan een heel vervelende situatie worden.
Valt schijnzelfstandigheid onder de beroepsaansprakelijkheidsverzekering?
In principe vallen claims die voortvloeien uit belastingwetten niet onder de beroepsaansprakelijkheidsverzekering. Maar wat als je aan alle regels voldoet en tóch te maken krijgt met een onredelijke opdrachtgever?
Als je al een beroepsaansprakelijkheidsverzekering hebt, neem dan contact met ons op. We nemen je situatie serieus en kijken samen of we je kunnen helpen.
Heb je nog geen beroepsaansprakelijkheidsverzekering? Vraag dan vooraf deskundig advies, bijvoorbeeld bij een van onze adviseurs. We staan voor je klaar!
Moet je stoppen als zzp’er?
Eén op de drie zzp'ers maakt zich zorgen over schijnzelfstandigheid. Sommigen overwegen zelfs om te stoppen met ondernemen. Ouderen willen misschien eerder met pensioen, en jongeren overwegen om in het buitenland te werken. Zonde, want daardoor verdwijnt er veel waardevolle kennis, talent en ervaring.
Weet: er zijn veel manieren om schijnzelfstandigheid te voorkomen. Misschien kun je jouw bedrijf omzetten in een andere vorm, zodat je bijvoorbeeld als werknemer van je eigen BV aan de slag gaat. Of zoek meer opdrachtgevers, voorkom een gezagsverhouding, wees flexibel in je opdrachten en zorg voor een financiële buffer. We hebben diverse tips voor je op een rij gezet. Zo blijf je aan de criteria voor het ondernemerschap voldoen. Succes!
Wil je meer tips?
Als zzp'er komen er veel vragen op je af. Wat mag je écht niet vergeten? In onze gratis whitepaper ‘10 tips voor beginnende zzp’ers’ vind je alle praktische tips (van ervaren zzp’ers) die je nodig hebt:
- Zet je eenmanszaak sterk in de markt
- Creëer een gezonde financiële situatie
- Sluit verzekeringen af die voor jou belangrijk zijn
Download de whitepaper! Plan vrijblijvend een belafspraak in
Aan dit blog kunnen geen rechten worden ontleend.